In the loving memory of Edith

Op 2 augustus 2016 kwam een crew uit Nederland mij interviewen in het kader van een reportage in België over euthanasie en psychisch lijden.

Fleur Launspach liet mij weten dat zij een uiteindelijke versie van de film "Too young to die" online gezet hebben : " Het was erg mooi wat je ons vertelde en ik dank je zeer voor je openheid en gastvrijheid. Ik denk dat de uiteindelijke boodschap van de film wel iets is waar jij je goed in kan vinden en ik geloof ook dat je daar echt aan hebt bijgedragen door ons zo uitvoerig te spreken."

Prachtig overtuigend beeld van psychisch lijdende jonge mensen met in filigraan het gemeenschappelijk debat hier omtrent. Naar mijn mening wordt het hoog tijd het woord te geven aan personen in ondraaglijk psychisch lijden. Zij zijn goed geplaatst om hun, voor derden, onmogelijk te begrijpen lijden, te vertalen. De ondraaglijkheid van het lijden dat vaak heel jonge mensen ervaren, is voor velen uiterst moeilijk te vatten.

Deze mensen zelf laten getuigen blijft een probleem. Zeker in psychiatrische kringen. En nochtans zijn ze meestal heel bewust van wat met / in hen gebeurt en kunnen er in alle sereniteit over spreken. Waarom blijkt het zo moeilijk voor hen om gehoord te worden? Is dat ook zo voor wie fysisch lijdt?  Bestaat er in ons een dualiteit / ambivalentie waarmee wij ons proberen te beschermen tegen getuigenissen, die onze eigen zwakheden ontmaskeren, onze eigen existentiële twijfels, onze kwetsbaarheid.  Anderzijds beseffen we dat dergelijke verhalen ons veel kunnen leren. En toch blijft psychisch lijden een taboe!

It remains a long way…

Laat de mensen die lijden spreken en getuigen over wat hun lijden inhoudt.

De film "Too young to die" is overtuigend en de getuigenissen van Nadia, Maud, Amy uiterst waardevol. De vriend van Maud verwoordt het zo mooi, zo treffend... Als ik die getuigenissen hoor, krijg ik instant het beeld van Edith voor de ogen. Dus, bedankt en proficiat Fleur Launspach en team.

Enkele uit “Too young to die” geplukte zinnen helpen het standpunt begrijpen van personen in psychisch lijden die om euthanasie vragen: “Niet gehoord... euthanasie vraag zou onderdeel van de therapie moeten zijn... mijn leven is helemaal naar de kloten... ruimte bieden door erkenning... gehoord over ondraaglijkheid... levenstijd toevoegt... niemand kan voelen wat ik voel, zoals ik niet kan voelen wat jullie voelen...”

Wat de psychiater Franck Koerselman betreft, die zich na zijn pensioen, fel blijft kanten tegen euthanasie op grond van psychisch lijden en die patiënten langdurig – tot dertig jaar lang! – gehad heeft, stel ik mij wel vragen. Over wie om deze langdurige begeleidingen vraagt, wordt gezwegen in alle talen. Is het de vraag van de patiënt zelf dan heb ik daar geen probleem mee. Mocht dit niet het geval zijn, en mochten patiënten daartoe "gedwongen" zijn …dan heb ik er wel vragen bij.  Zeker wat betreft hun levenskwaliteit. Waarom komt geen enkele van deze langdurige patiënten aan het woord?  Is het een garantie voor objectiviteit dat deze psychiater in de reportage tegelijk aanklager en rechter is? Hij spreekt in zijn naam, wat normaal is. Maar hij spreekt ook in naam van zijn patiënten. Hij begrijpt hoe zij zich voelen, hij gaat ze tegen hun doodsdrang proberen te beschermen.Naar mijn ervaring, gebeurt het al te vaak dat psychiaters beweren even goed als de patiënt - soms zelfs beter dan de patiënt - te weten wat voor hem goed is. Als een langdurige begeleiding / internering  voor deze patiënten inderdaad zo een positieve ervaring was / is, waarom krijgen ze vrijwel nooit de gelegenheid om daar zelf over te getuigen? Zelf verwoorden in welke mate die hen een waardig leven kon bieden? F. Koerselman benadrukt het volgende: ”Wij zorgen dat wij er voor jou zijn… wij laten je niet in de steek…” Allemaal goed en wel. Maar waarom dan zoveel suïcides, elke dag opnieuw, wegens psychisch lijden als de psychiatrie er “voor hen is en ze niet in steek laat” en alles kan oplossen met een adequate, soms langdurige begeleiding?  Zolang ik deze patiënten niet zelf hoor getuigen, sta ik daar meer dan sceptisch tegenover. Of … werd ik mettertijd wat achterdochtig?